Okruženo šumom, bogato pašnjacima, plodnim njivama i izvorima pitke vode selo Granje smešteno je u Požeško-slavonskoj županiji. Prema poslednjem popisu imaju 68 stanovnika koji se pretežno bave poljoprivredom i stočarstvom, ali živeti od toga u današnje vreme je sve teže.
– Moja porodica se poljoprivredom bavi jako dugo, još kao dečak pamtim da smo imali krave i konje. Danas se bavim samo ratarstvom, obrađujem 20 jutara zemlje. Uglavnom su to kukuruz, pšenica, ječam i zob – kaže poljoprivrednik Zlatko Golub.
Do pre nekoliko godina Zlatko se bavio i stočarstvom, ali usled velikih troškova i poskupljenja morao je da napusti tu granu poljoprivrede, čije posledice i danas oseti.
– Stočarstvom sam prestao da se bavim zbog mleka, imali smo mlekaru koja je propala, ostali su nam dužni novce koje verovatno nikada nećemo ni videti. Bio sam u velikom minusu, nisam to više mogao finansijski da izdržim i prodao sam svu stoku. Ne vredi nešto raditi ako nemaš bar malo profita. Ulaganja su bila velika, a danas mašine stoje i štale su prazne. Ne znam ko ove cene može da izdrži bez ikakve pomoći – žali se Zlatko.
Uprkos bogatoj slavonskoj zemlji i brojnim njivama koji ih okružuju, srpsko stanovništvo požeškog kraja žali se na manjak državnih obradivih poljoprivrednih zemljišta koje od opštine dobijaju na zakup. Selo Granje teritorijalno pripada opštini Jakšić, u kojoj je hrvatski narod većinsko stanovništvo, a srpska nacionalna manjina tu nema svog predstavnika.
– Konkurisao sam na dva mesta kako bih dobio zemlju u zakup da je obrađujem, u Opštini Jakšić i Opštini Pleternica. Najveća ponuda je sigurno bila moja, ali nisam prošao na konkursu, nisam u određenoj političkoj stranci u kojoj treba biti i za mene nema mesta tamo. Posle mi je to sve otvoreno i rečeno, što je i najveća nepravda. Nisam ja veliki poljoprivrednik, iako da sam dobio tu zemlju da obrađujem, možda bih se i dalje bavio stočarstvom, ali ovako bez zemlje ne mogu da napredujem. Zemlja je osnova za stočarstvo, ako nemam zemlje ne mogu da napredujem – razočarano priča Zlatko, koji kaže da nije koristio nikakve mere ni poticaje za poljoprivrede iz evropskih fondova. Jedinu saradnju koju navodi jeste ona sa otkupnom stanicom Agronom gde predaje svoje useve.
Žali se Zlatko i na tržište i na plasman robe kao i da je zbog porasta cena i inflacije otežan, već do sada težak, život poljoprivrednika.
– Što se rezultata tiče sve zavisi od godine do godine, do sada sam bio zadovoljan, ali zadnjih godina usled poskupljenja cena sve ide niz brdo. Gnojivo je poskupilo, seme, gorivo, svi preparati koji su nam potrebni za rad su cenovno otišli gore i ova godina je stvarno prevršila sve mere.
Ipak, bez obzira na sve probleme koje imaju, Zlatko ne gubi nadu i ne planira potpuno da napusti porodični posao. Ćerke su mu u Nemačkoj, sin radi u Požegi i ne veruje da će se nastaviti baviti poljoprivredom.
– Nadamo se da bi u budućnosti i naši proizvodi trebalo da odu gore jer je to jedini način da opstanemo. I do sada nam je bilo teško, ali ovakvu situaciju na tržištu nisam nikada doživeo. Naši proizvodi bi trebalo da za sto odsto odu gore da bi mi bili na nuli – priča Zlatko.
Opstanak srpskih poljoprivrednika u požeškom kraju bez svojih predstavnika u opštinama, otežava i komunalna infrastruktura. Naime, Granje je jedno od dva sela u opštini Jakšić naseljena uglavnom srpskim stanovništvom koja još nemaju kanalizaciju i vodu. Nadaju se da će taj problem biti rešen sredstvima Evropske unije koja su u najavi.
Po povratku iz zapadne Slavonije posetili smo Borovo. Meštani opštine Borovo u kojoj većinsko stanovništvo čine Srbi zemljoradnjom se mahom bave na privatnim posedima čiji su vlasnici udruženi u poljoprivrednu zadrugu Brestove međe, a na osnovu članstva ostvaruju značajne mere poticaja kao i afirmaciju svojih proizvoda.
– Sarađujemo sa opštinom Borovo dugi niz godina i imamo korektne odnose. Prošle godine je bio konkurs za zakup poljoprivrednog zemljišta i tu je tridesetak domaćinstava dobilo oko 8,5 jutara zemlje za obradu, među kojima sam i ja. Sarađujemo i sa našom zadrugom Brestove međe kojoj predajemo naše useve i od njih uzimamo repro materijale – kaže borovski poljoprivrednik Dejan Petrović, čije se gazdinstvo bavi isključivo ratarstvom.
Obrađuje 140 jutara zemlje, od kojih je u njegovom vlasništvu 60 jutara, dok je u zakupu 80. Mali deo obradive površine je nasledio, ali većinu je sam kupio uz uštedu sredstava. Na zemljištima seje pšenicu, kukuruz, suncokret i pivski ječam.
– Danas je jako teško biti poljoprivrednik, repro materijali su četiri do pet puta skuplji, a ulozi na našim parcelama su jako veliki. Tako da ne znamo šta nas očekuje na leto i jesen, veliko je pitanje da li ćemo uspeti izvući novce koje smo uložili. Čekamo da ovršimo pšenicu koju smo posejali pa ćemo videti. Suša je takođe ove godine učinila svoje, trenutno su cene na tržištu dosta dobre, ali kada dođe žetva videćemo da li će i ostati tako – kaže Petrović.
Opština Borovo kao jedinica lokalne samouprave obezbeđivanjem sredstava za kreditiranje male privrede i zanatstva nastoji poticajima da deluje, kako na unapređenje proizvodnje, tako i na umanjenje nezaposlenosti. Porodično gazdinstvo Dejana Petrovića je zadovoljno dosadašnjim rezultatima i poslovanjem i nadaju će da će tako i ostati.
– Do sada smo bili relativno zadovoljni svojim rezultatima. Moraš puno uložiti da bi zadovoljio svoje potrebe, tako da smo uspevali ovih godina, nadamo se da će i dalje ostati tako – pojašnjava borovski poljoprivrednik.
U sklopu Zajedničkog veća opština na području Vukovarsko-sremske i Osječko-baranjske županije deluje Odbor za privredu čiji su osnovni ciljevi poboljšanje ekonomske situacije i unapređenje životnog standarda na području delovanja Zajedničkog veća opština.
– Tokom našeg rada, ulažemo napore u cilju unapređenja saradnje privrednika sa institucijama srpske zajednice u Republici Hrvatskoj, kao i jedinicama lokalne i regionalne samouprave. Tu pre svega mislimo na Srpsko narodno veće, SKD Prosvjeta, Srpsko privredno društvo Privrednik, županijska, gradska i opštinska veća srpske nacionalne manjine, županijama, gradovima i opštinama, te jačanje saradnje se matičnom zemljom Srbijom i zemljama regiona – rekla je predsednica Odbora za privredu Nikolina Gotovac.
U okviru rada Odbora za privredu deluje i projekt centar, koji privrednicima sa područja delovanja Zajedničkog veća opština pruža servisne informacije i pomaže prilikom prijave projekata prema raspoloživim državnim i evropskim fondovima. To se odnosi na pripremu i provođenje same projektne dokumentacije i evaluacije projekta ukoliko on prođe.
– Trenutno su aktuelni konkursi u okviru Mere M3 – sistemi kvalitete za poljoprivredne proizvode i hranu i konkursi u okviru Mere M4 – ulaganje u fizičku imovinu, a neki od njih tiču se restrukturiranja, modernizacije i povećanja konkurentnosti poljoprivrednih gospodarstava – ističe Gotovac.
Kao probleme navode to što se većina poljoprivredne proizvodnje zasniva na primarnoj proizvodnji u kojoj prevladavaju klasične niskodohodovne poljoprivredne kulture, kao i nedovoljna primena stručnih znanja i tehnologija u proizvodnji.
Dodatan problem predstavlja i nerazvijeno i neorganizovano tržište proizvodima i slaba logistička infrastruktura koja bi proizvođačima omogućila bolje uslove poslovanja.
Jedan od problema je i nedostatak međusobne povezanosti poljoprivrednih proizvođača i slaba povezanost s drugim sektorima poput turizma.
Kamen spoticanja među poljoprivrednicima su i česte promene Zakona o poljoprivrednom zemljištu, od kojih je jedan od najvećih problema raspodela državnog poljoprivrednog zemljišta u zakup, koji nikako ne ide na ruku malim porodičnim gazdinstvima.
Iz Zajedničkog veća opština navode kako u narednom periodu planiraju da pokrenu inicijativu udruživanja u proizvođačke organizacije, što konkretno znači pokretanje modernih zadruga i klastera. Samim tim privrednici bi stekli bolju konkurentnost na tržištu, veću pregovaračku moć i sami plasman svojih proizvoda na tržište.
***
Maja Milanović (Vukovar, 27.12.1994) Završila 2017. Upravne studije na Veleučilištu Lavoslav Ružička u Vukovaru i stekla zvanje prvostupnica javne uprave.Posljednje dvije godine radi kao novinarka u Zajedničkom vijeću općina Vukovar. Svakodnevno pravi priloge za informativni internet portal Srbi.hr, novinski list Izvor i televizijsku emisiju Hronika Slavonije, Baranje i zapadnog Srema Telvizijske produkcije Zajedničkog vijeća općina. U svom poslu prati javna događanja, prvenstveno vezana za rad udruga, organizacija i institucija srpske nacionalne manjine na području djelovanja Zajedničkog vijeća općina te prisustvuje svim manifestacijama i događajima od značaja i interesa za srpsku zajednicu.
